Brilio.net - Sastra Jawa memiliki daya tarik tersendiri yang terus lestari hingga sekarang. Salah satu bentuk karya sastra yang masih banyak dipelajari adalah cerkak (cerita cekak) meskipun dalam perkembangannya, cerkak tidak selalu pendek. Pada tahun 2025 ini, banyak siswa hingga pecinta sastra mencari contoh cerkak bahasa Jawa yang panjang, agar lebih kaya makna, detail, serta sarat pesan kehidupan.
Cerkak sendiri adalah cerita singkat berbahasa Jawa yang mengisahkan pengalaman, kejadian sehari-hari, hingga kisah imajinatif yang menyimpan pesan moral. Dalam dunia pendidikan, cerkak sering dijadikan bahan pembelajaran bahasa dan budaya Jawa karena mampu melatih keterampilan membaca, menulis, sekaligus menanamkan budi pekerti luhur.
BACA JUGA :
100 Kata-kata bijak tentang cinta bahasa Jawa dan artinya, bikin hati pasangan berdebar
Dihimpun brilio.net dari berbagai sumber, Selasa (26/8) berikut 20 contoh cerkak bahasa Jawa panjang terbaru 2025 yang sudah saya lengkapi dengan terjemahan bahasa Indonesia serta nilai moral. Dengan begitu, tidak hanya membantu memahami isi cerita, tetapi juga memudahkan pembaca yang masih belajar bahasa Jawa. Mari kita simak bersama!
Contoh cerkak bahasa Jawa panjang 2025
Contoh cerkak bahasa Jawa Panjang 2025
© 2025 brilio.net/Reve/AI
BACA JUGA :
50 Contoh cerkak bahasa Jawa singkat beserta unsur intrinsiknya, belajar sastra jadi seru
1. Cerkak: "Kanca Anyar ing Pesantren"
Teks Jawa:
Nalika wulan kapisan aku mlebu ing pesantren anyar, aku rumangsa ora nduweni kanca babar pisan. Saben wengi aku lungguh meneng ing pojokan kamar, ngrungokake swara jamaah padha ngaji. Nanging, sawijining dina, ana bocah jenenge Raka sing nyedhaki aku. Dheweke nggawa senyum sing tulus lan ngajak aku mangan bareng. Saka wektu iku, aku ngerti yen urip ing papan anyar ora mesthi medeni. Saben dina, aku lan Raka padha sinau bareng, maca kitab, lan saling nyengkuyung nalika ana kangelu. Senajan aku kelingan kulawarga, nanging kancaku iki ndadekake aku luwih semangat ngadhepi saben dina ing pesantren.
Terjemahan Indonesia:
Pada bulan pertama aku masuk pesantren baru, aku merasa tidak punya teman sama sekali. Setiap malam aku hanya duduk diam di pojok kamar, mendengarkan suara jamaah mengaji. Namun, suatu hari ada anak bernama Raka yang mendekatiku. Ia membawa senyum tulus dan mengajakku makan bersama. Sejak saat itu, aku sadar bahwa hidup di tempat baru tidak selalu menakutkan. Setiap hari aku dan Raka belajar bersama, membaca kitab, dan saling mendukung ketika ada kesulitan. Walaupun aku rindu keluarga, tetapi temanku membuatku lebih semangat menghadapi hari-hari di pesantren.
Nilai Moral: Persahabatan sejati bisa membuat kita kuat meski berada jauh dari rumah.
2. Cerkak: "Pak Tani lan Ladang Jagunge"
Teks Jawa:
Pak Tani iku wong sing prasaja nanging sregep banget. Saben esuk dheweke wis tangi luwih dhisik tinimbang srengenge munggah. Dheweke mlaku menyang ladang jagunge sing amba. Jagung-jagung sing ditandur butuh perawatan saben dina, saka nyiram nganti ngresiki suket. Ora gampang, nanging Pak Tani ora tau sambat. Nalika mangsa panen teka, jagung-jagunge akeh banget nganti bisa didol menyang pasar lan hasilé kanggo nguliahake anak-anaké. Wong-wong desa padha ngajeni lan nganggep dheweke dadi tuladha urip.
Terjemahan Indonesia:
Pak Tani adalah orang yang sederhana tetapi sangat rajin. Setiap pagi ia bangun lebih awal daripada matahari terbit. Ia berjalan ke ladang jagung yang luas. Jagung-jagung yang ditanamnya membutuhkan perawatan setiap hari, mulai dari menyiram hingga membersihkan rumput liar. Tidak mudah, tetapi Pak Tani tidak pernah mengeluh. Ketika musim panen tiba, jagungnya sangat banyak hingga bisa dijual ke pasar dan hasilnya dipakai untuk membiayai kuliah anak-anaknya. Warga desa sangat menghormatinya dan menganggapnya sebagai teladan hidup.
Nilai Moral: Kerja keras yang dilakukan dengan ikhlas pasti akan membuahkan hasil baik.
3. Cerkak: "Bocah Sing Nglawan Rasa Wedi"
Teks Jawa:
Ana bocah cilik jenenge Seno. Dheweke seneng banget main layang-layang ing sawah. Nanging, saben wengi dheweke tansah wedi karo pepeteng. Yen listrik mati, dheweke cepet-cepet ndhelik ing mburi ibune. Siji wektu, desa sing panggonane Seno ngalami peteng amarga gardu listrik rusak. Wong-wong padha nggawa lampu cempor lan obor kanggo nyawiji. Seno kudu nulungi bapake nggawa banyu saka sumur, nanging dalane peteng banget. Atine deg-degan, nanging dheweke eling karo pitutur guru sekolah: “Wedi iku mung ana ing pikiranmu, yen wani ngadhepi, kabeh bisa dilakoni.” Dheweke banjur wani metu, lan bisa nglakoni tugas iku nganti rampung. Wiwit wektu kuwi, Seno luwih percaya dhiri lan ora gampang wedi maneh.
Terjemahan Indonesia:
Ada anak kecil bernama Seno. Ia sangat suka bermain layang-layang di sawah. Namun, setiap malam ia selalu takut dengan gelap. Jika listrik mati, ia cepat-cepat bersembunyi di belakang ibunya. Suatu hari, desanya mengalami pemadaman listrik karena gardu rusak. Warga membawa lampu minyak dan obor untuk menerangi jalan. Seno harus membantu ayahnya mengambil air dari sumur, tetapi jalannya sangat gelap. Hatinya berdebar, tapi ia teringat nasihat gurunya: “Rasa takut hanya ada dalam pikiranmu, jika berani menghadapi, semuanya bisa dilakukan.” Ia pun memberanikan diri keluar dan berhasil menyelesaikan tugas itu. Sejak saat itu, Seno lebih percaya diri dan tidak mudah takut lagi.
Nilai Moral: Rasa takut hanya bisa dikalahkan dengan keberanian untuk menghadapi.
4. Cerkak: "Buku Tua Ing Perpustakaan Sekolah"
Teks Jawa:
Ing pojok perpustakaan sekolah, ana buku lawas sing wis suwé ora ana sing mbukak. Sampulé wis lusuh lan kacahe meh copot. Nalika Dina, siswi kelas sepuluh, lagi golek bahan kanggo tugas sejarah, dheweke nemokake buku kasebut. Nalika diwaca, isiné nyritakake perjuangan para pahlawan lokal ing desane nalika nglawan penjajah. Dina rumangsa kagum amarga buku kuwi nambah kawruh anyar sing ora ditulis ing buku pelajaran umum. Dheweke banjur nyritakake maneh ing kelas, lan kancane padha semangat ngrungokake. Guru sejarah uga muji Dina amarga bisa nggawa wawasan anyar saka buku sing meh dilalekake wong.
Terjemahan Indonesia:
Di pojok perpustakaan sekolah, ada buku lama yang sudah lama tidak pernah dibuka. Sampulnya lusuh dan halamannya hampir copot. Ketika Dina, siswi kelas sepuluh, mencari bahan untuk tugas sejarah, ia menemukan buku itu. Saat dibaca, isinya menceritakan perjuangan para pahlawan lokal di desanya ketika melawan penjajah. Dina merasa kagum karena buku itu memberi pengetahuan baru yang tidak tertulis di buku pelajaran umum. Ia lalu menceritakannya kembali di kelas, dan teman-temannya semangat mendengarkan. Guru sejarah pun memuji Dina karena berhasil membawa wawasan baru dari buku yang hampir terlupakan.
Nilai Moral: Ilmu berharga bisa datang dari sumber yang sederhana dan sering diabaikan.
5. Cerkak: "Sepeda Lawas Kanggo Sekolah"
Teks Jawa:
Wulan saben dina kudu mlaku adoh menyang sekolah. Amarga kulawargane ora duwe kendaraan, dheweke saben esuk kudu budhal jam lima supaya ora kasep mlebu kelas. Nanging, bapake sing dadi buruh bangunan kepengin ndadekake anaké luwih gampang sekolah. Bapake ngirit dhuwit sithik-sithik, nganti pungkasane bisa tuku sepeda lawas. Senadyan sepeda iku ora anyar, nanging kanggo Wulan, kuwi hadiah sing paling larang regane. Dheweke saiki bisa sekolah luwih cepet lan ora kesel kaya biyen. Rasa tresna lan usaha bapake ndadekake dheweke luwih semangat sinau.
Terjemahan Indonesia:
Wulan setiap hari harus berjalan jauh ke sekolah. Karena keluarganya tidak punya kendaraan, ia harus berangkat pukul lima pagi agar tidak terlambat masuk kelas. Namun, ayahnya yang bekerja sebagai buruh bangunan ingin membuat anaknya lebih mudah sekolah. Sang ayah menabung sedikit demi sedikit, hingga akhirnya bisa membeli sepeda bekas. Meskipun tidak baru, bagi Wulan itu adalah hadiah paling berharga. Kini ia bisa sekolah lebih cepat dan tidak lelah seperti sebelumnya. Cinta dan usaha ayahnya membuat Wulan lebih semangat belajar.
Nilai Moral: Kasih sayang orang tua tidak selalu diwujudkan dengan hal mewah, tetapi dengan pengorbanan tulus.
6. Cerkak: "Pasar Tradisional Esuk Dina Minggu"
Teks Jawa:
Saben dina Minggu, Pasar Tradisional ing desane Mbok Sri mesthi rame banget. Wong-wong padha adol lan tuku, swara tawar-menawar kaget-kaget ora kendhat. Mbok Sri adol jenang gendul, panganan khas sing digawe saka beras ketan lan gula jawa. Jenangé misuwur amarga rasane legi lan gurih. Dina Minggu iku, ana bocah-bocah sekolah sing teka kanggo tugas dokumentasi budaya. Dheweke motret, wawancara, lan nulis cathetan bab pasar tradisional. Mbok Sri rumangsa bangga amarga dagangané bisa dadi conto budaya sing isih lestari. Saka pasar iki, generasi enom sinau yen tradisi lan ekonomi rakyat kudu dijaga.
Terjemahan Indonesia:
Setiap hari Minggu, Pasar Tradisional di desa Mbok Sri selalu ramai. Orang-orang berjual beli, suara tawar-menawar tak henti-hentinya. Mbok Sri menjual jenang gendul, makanan khas dari ketan dan gula jawa. Jenangnya terkenal karena rasanya manis dan gurih. Pada Minggu itu, ada siswa sekolah yang datang untuk tugas dokumentasi budaya. Mereka memotret, mewawancarai, dan menulis catatan tentang pasar tradisional. Mbok Sri merasa bangga karena dagangannya bisa menjadi contoh budaya yang masih lestari. Dari pasar ini, generasi muda belajar bahwa tradisi dan ekonomi rakyat harus dijaga.
Nilai Moral: Melestarikan budaya lokal sama pentingnya dengan mengikuti perkembangan zaman.
7. Cerkak: "Gunung Sing Ora Tau Ngapusi"
Teks Jawa:
Gunung iku dadi papan sing disenengi Ardi kanggo dolan saben akhir minggu. Dheweke seneng ndelok awan sing gumulung lan krungu swara manuk ing wit-witan. Nanging, saben dhuwur munggah, dheweke uga sinau babagan ketekunan. Mbokne asring ngandhani, “Gunung ora tau ngapusi, sapa sing sregep munggah, mesthi tekan puncak.” Nalika Ardi pisanan munggah, dheweke meh nyerah amarga capek banget. Nanging kancane nyemangati, lan pungkasane dheweke tekan puncak. Saka kono, dheweke ngerti yen perjuangan sing angel mesthi nggawa rasa legane dhewe.
Terjemahan Indonesia:
Gunung adalah tempat favorit Ardi untuk bermain setiap akhir minggu. Ia senang melihat gumpalan awan dan mendengar kicau burung di pepohonan. Namun, setiap kali mendaki, ia juga belajar tentang ketekunan. Ibunya sering berkata, “Gunung tidak pernah berbohong, siapa yang tekun mendaki pasti sampai puncak.” Saat pertama kali mendaki, Ardi hampir menyerah karena terlalu lelah. Namun temannya menyemangati, dan akhirnya ia sampai ke puncak. Dari sana, ia paham bahwa perjuangan berat selalu membawa kepuasan tersendiri.
Nilai Moral: Ketekunan adalah kunci untuk mencapai tujuan hidup.
8. Cerkak: "Kawula lan Gusti"
Teks Jawa:
Ratri iku bocah sing seneng nulis geguritan. Nanging, dheweke kerep rumangsa yen tulisane ora ana regane. Saben diwaca, dheweke ngrasa isin lan ora percaya diri. Siji dina, guru basa Jawa nyemangati dheweke supaya maju ing lomba nulis cerkak. Ratri ragu, nanging dheweke banjur nyoba. Ora disangka, karyane dadi juara kaping loro. Nalika mlebu panggung kanggo nampa piagam, dheweke nangis amarga rumangsa wis bisa mbuktekake yen saben wong nduweni bakat lan kudu diwenehi kesempatan.
Terjemahan Indonesia:
Ratri adalah anak yang suka menulis puisi Jawa. Namun, ia sering merasa bahwa tulisannya tidak berharga. Setiap kali dibaca, ia malu dan tidak percaya diri. Suatu hari, guru bahasa Jawa menyemangatinya untuk ikut lomba menulis cerkak. Ratri ragu, tetapi akhirnya mencoba. Tak disangka, karyanya menjadi juara dua. Saat naik panggung untuk menerima piagam, ia menangis karena merasa telah membuktikan bahwa setiap orang punya bakat dan harus diberi kesempatan.
Nilai Moral: Jangan meremehkan diri sendiri, karena setiap orang punya kelebihan.
9. Cerkak: "Sepatu Anyar Kanggo Wisuda"
Teks Jawa:
Joko seneng banget amarga sebentar maneh bakal wisuda saka SMA. Nanging, dheweke sedih amarga sepatune wis bolong lan ora pantes digawa upacara. Ibune ngerti, nanging ora nduwe cukup dhuwit kanggo tuku sepatu anyar. Ibune banjur nambah jam kerja dadi buruh cuci supaya bisa nyimpen dhuwit. Ing dina wisuda, Joko kaget nalika ibune maringi kothak isi sepatu anyar. Dheweke meluk ibune kenceng banget lan janji bakal nerusake sekolah luwih sregep supaya bisa mbahagiakake wong tuwane.
Terjemahan Indonesia:
Joko sangat senang karena sebentar lagi akan wisuda SMA. Namun, ia sedih karena sepatunya sudah bolong dan tidak pantas untuk upacara. Ibunya tahu, tetapi tidak punya cukup uang untuk membeli sepatu baru. Ibunya lalu menambah jam kerja sebagai buruh cuci agar bisa menabung. Pada hari wisuda, Joko terkejut ketika ibunya memberikan kotak berisi sepatu baru. Ia memeluk ibunya erat dan berjanji akan melanjutkan sekolah lebih rajin agar bisa membahagiakan orang tuanya.
Nilai Moral: Pengorbanan orang tua harus dibalas dengan rasa hormat dan semangat belajar.
10. Cerkak: "Kembang Tebu Ing Pinggir Alas"
Teks Jawa:
Nalika musim panen tebu, desa dadi rame banget. Wong-wong padha kerja bareng, ana sing ngiris, ana sing nggawa, lan ana sing ngolah dadi gula. Ing pinggir alas, ana kebon tebu sing isih subur. Saka kana, bocah-bocah padha nggawa kembang tebu kanggo dolanan. Nanging, Pak RT ngelingake, “Aja nganti ngrusak, amarga kembang tebu iku pratanda yen panen bakal apik.” Bocah-bocah banjur ngerti yen saben tanduran nduweni fungsi lan kudu dijaga.
Terjemahan Indonesia:
Saat musim panen tebu, desa menjadi sangat ramai. Warga bekerja bersama, ada yang memotong, membawa, dan mengolah menjadi gula. Di pinggir hutan, ada kebun tebu yang masih subur. Dari sana, anak-anak membawa bunga tebu untuk mainan. Namun, Pak RT mengingatkan, “Jangan sampai merusak, karena bunga tebu adalah tanda bahwa panen akan baik.” Anak-anak pun mengerti bahwa setiap tanaman punya fungsi dan harus dijaga.
Nilai Moral: Alam harus dijaga karena punya manfaat besar bagi kehidupan.
11. Cerkak: "Surat Kanggo Bapak"
Teks Jawa:
Reno bocah SMP sing bapake kerja ing luar negeri. Saben dina, dheweke kangen banget. Nanging, amarga ora duwe HP, dheweke mung bisa nulis surat. Ing saben surat, Reno nyritakake kabar sekolah, kancane, lan ibune. Bapake sing maca surat iku dadi semangat kerja. Saben wulan, bapake mbales surat nganggo tulisan tangan uga. Hubungan iku nggawe Reno ngerti yen katresnan ora butuh barang mewah, nanging rasa tulus sing njaga ikatan kulawarga.
Terjemahan Indonesia:
Reno adalah anak SMP yang ayahnya bekerja di luar negeri. Setiap hari ia sangat rindu. Karena tidak punya HP, ia hanya bisa menulis surat. Dalam setiap surat, Reno bercerita tentang sekolah, teman, dan ibunya. Sang ayah yang membaca surat itu menjadi semangat bekerja. Setiap bulan, ayahnya membalas dengan surat tulisan tangan juga. Hubungan itu membuat Reno sadar bahwa kasih sayang tidak membutuhkan barang mewah, melainkan ketulusan yang menjaga ikatan keluarga.
Nilai Moral: Komunikasi sederhana bisa menjaga cinta keluarga tetap kuat.
12. Cerkak: "Bal-balan Ing Lapangan Sawah"
Teks Jawa:
Bocah-bocah desa seneng banget main bal-balan ing lapangan sawah. Lapangané ora mulus, akeh lumpur lan suket sing dawa. Nanging, kabeh padha bungah amarga bisa main bareng. Siji wektu, bal sing digawa Bocah Edo pecah amarga kecantol watu. Awale padha sedih, nanging banjur padha urunan dhuwit saku kanggo tuku bal anyar. Nalika bal anyar wis ana, rasa persaudaraan dadi luwih kenceng amarga padha ngerti makna kerjasama lan gotong royong.
Terjemahan Indonesia:
Anak-anak desa sangat suka bermain sepak bola di lapangan sawah. Lapangannya tidak rata, banyak lumpur dan rumput panjang. Namun, semua tetap bahagia karena bisa bermain bersama. Suatu saat, bola Edo pecah karena terkena batu. Awalnya mereka sedih, tetapi kemudian patungan uang saku untuk membeli bola baru. Saat bola baru sudah ada, rasa persaudaraan semakin kuat karena mereka mengerti arti kerja sama dan gotong royong.
Nilai Moral: Kebersamaan lebih penting daripada kesempurnaan fasilitas.
13. Cerkak: "Nglumpukno Sasi Kanggo Bayaran Sekolah"
Teks Jawa:
Ana siswa jenenge Yani sing pengin tetep sekolah, nanging kulawargane kesulitan ekonomi. Yani banjur nggoleki cara kanggo nulungi wong tuwane. Dheweke wiwit mbantu ibune dodolan sayur ing pasar. Saben esuk, sadurunge sekolah, dheweke mbantu ngeterake sayur menyang pelanggan. Saka asil iku, Yani bisa nambah biaya sekolah dhewe. Guru-guru ngerti perjuangane lan menehi semangat luwih. Yani ngerti yen perjuangan ora gampang, nanging dheweke yakin masa depan sing apik bakal teka.
Terjemahan Indonesia:
Ada siswa bernama Yani yang ingin tetap sekolah, tetapi keluarganya kesulitan ekonomi. Yani mencari cara untuk membantu orang tuanya. Ia mulai membantu ibunya berjualan sayur di pasar. Setiap pagi, sebelum sekolah, ia mengantar sayur ke pelanggan. Dari hasil itu, Yani bisa menambah biaya sekolah sendiri. Guru-guru tahu perjuangannya dan memberi semangat lebih. Yani sadar bahwa perjuangan tidak mudah, tetapi ia yakin masa depan yang baik akan datang.
Nilai Moral: Pendidikan butuh pengorbanan, tetapi hasilnya akan membawa masa depan cerah.
14. Cerkak: "Layangan Robek"
Teks Jawa:
Adi seneng banget dolanan layangan. Nanging, layangan anyar sing dituku saka pasar robek amarga kesenggol layangan liyane. Dheweke sedih banget, nganti pengin nangis. Nanging, kancane ngajak dheweke nggawe layangan dhewe saka kertas lan bambu sing ana. Nalika wis rampung, Adi rumangsa bangga amarga bisa nggawe barang karo tangane dhewe. Saka wektu iku, dheweke ngerti yen kesedihan bisa dadi semangat kanggo sinau lan nggawe perkara anyar.
Terjemahan Indonesia:
Adi sangat suka bermain layangan. Namun, layangan baru yang dibelinya di pasar robek karena terkena layangan lain. Ia sangat sedih hingga hampir menangis. Tetapi, temannya mengajaknya membuat layangan sendiri dari kertas dan bambu yang ada. Setelah selesai, Adi merasa bangga karena bisa membuat mainan dengan tangannya sendiri. Sejak saat itu, ia sadar bahwa kesedihan bisa menjadi semangat untuk belajar dan menciptakan hal baru.
Nilai Moral: Kreativitas lahir dari keberanian menghadapi kegagalan.
15. Cerkak: "Warung Kopi Mbok Yem"
Teks Jawa:
Ing pinggir dalan desa ana warung kopi cilik sing dienggo Mbok Yem. Senadyan mung papan prasaja, warung iku dadi papan kumpul wong desa. Saben sore, ana petani, tukang becak, nganti pemuda sing padha ngombe kopi lan crita-crita. Mbok Yem tansah nggawa senyum, lan ora nate ngusir wong sing ora duwe dhuwit. Kadang dheweke malah menehi roti gratis kanggo bocah sekolah sing mampir. Warung kuwi dadi lambang kehangatan lan kebersamaan ing desa.
Terjemahan Indonesia:
Di pinggir jalan desa ada warung kopi kecil milik Mbok Yem. Meskipun sederhana, warung itu menjadi tempat berkumpul warga. Setiap sore, ada petani, tukang becak, hingga pemuda yang minum kopi dan bercerita. Mbok Yem selalu tersenyum, dan tidak pernah mengusir orang yang tidak punya uang. Kadang ia memberi roti gratis untuk anak sekolah yang mampir. Warung itu menjadi simbol kehangatan dan kebersamaan di desa.
Nilai Moral: Kebaikan kecil bisa menciptakan ikatan sosial yang besar.
16. Cerkak: "Sepur Malam Kanggo Impen"
Teks Jawa:
Bima tansah kagum karo sepur sing liwat saben wengi ing cedhak omahe. Dheweke kerep lungguh ing teras mung kanggo ngrungokake swarane kretek-kretek roda sepur sing mlaku. Impene yaiku dadi masinis supaya bisa ngliwati kutha-kutha lan ningali jagad luwih jembar. Nanging, kulawargane ora sugih lan dhuwit kanggo sekolah transportasi ora gampang digayuh. Bima ora nyerah, saben dina dheweke sinau sregep lan nyimpen dhuwit saka kerja sambilan ngajar bocah-bocah cilik. Sawijining wektu, dheweke nampa beasiswa saka pemerintah kanggo nerusake sekolah. Sepur sing biyen mung dadi tontonan saiki dadi bagéan saka urip lan masa depane.
Terjemahan Indonesia:
Bima selalu kagum dengan kereta yang lewat setiap malam dekat rumahnya. Ia sering duduk di teras hanya untuk mendengarkan suara roda kereta yang berderak. Mimpinya adalah menjadi masinis agar bisa melewati kota-kota dan melihat dunia lebih luas. Namun, keluarganya tidak kaya dan biaya sekolah transportasi tidak mudah didapat. Bima tidak menyerah, setiap hari ia belajar rajin dan menabung dari kerja sambilan mengajar anak-anak kecil. Suatu hari, ia mendapat beasiswa dari pemerintah untuk melanjutkan sekolah. Kereta yang dulu hanya jadi tontonan kini menjadi bagian dari hidup dan masa depannya.
Nilai Moral: Mimpi bisa tercapai jika disertai usaha dan ketekunan.
17. Cerkak: "Kembang Melati Ing Kebon Ibu"
Teks Jawa:
Saben sore, Ibu tansah nyirami kembang melati sing ditandur ing kebon omah. Raras, putrine, biyen ora seneng nulungi amarga rumangsa kerjaan iku sepele. Nanging, nalika ana lomba kebersihan sekolah sing mbutuhake siswa nggawa kembang saka omah, Raras nggawa melati sing dirawat ibune. Amarga wangi lan subur, kembang kuwi dadi juara pisanan. Wiwit wektu kuwi, Raras sadar yen pakaryan sing katon prasaja yen ditindakake kanthi ikhlas bisa nggawa kabungahan lan manfaat sing gedhe.
Terjemahan Indonesia:
Setiap sore, Ibu selalu menyiram bunga melati yang ditanam di kebun rumah. Raras, putrinya, dulu tidak suka membantu karena merasa pekerjaan itu sepele. Namun, saat ada lomba kebersihan sekolah yang mengharuskan siswa membawa bunga dari rumah, Raras membawa melati yang dirawat ibunya. Karena harum dan subur, bunga itu menjadi juara pertama. Sejak saat itu, Raras sadar bahwa pekerjaan sederhana jika dilakukan dengan ikhlas bisa membawa kebahagiaan dan manfaat besar.
Nilai Moral: Jangan meremehkan hal kecil, karena bisa membawa hasil besar.
18. Cerkak: "Wiwitan Anyar Saka Kegagalan"
Teks Jawa:
Rangga tau gagal nalika lomba pidato basa Jawa. Dheweke grogi nganti lali teks, banjur kancane padha ngguyu. Nalika kuwi, Rangga ngrasa isin banget lan kepengin ora tau melu lomba maneh. Nanging, gurune ngandhani, “Kegagalan iku guru sing paling apik.” Wiwit wektu kuwi, Rangga sinau luwih sregep, latihan saben dina ing ngarepe kaca. Setaun sabanjure, dheweke menang juara kapisan lomba pidato tingkat kabupaten. Dheweke ngerti yen kegagalan mung dadi lawang kanggo wiwitan anyar sing luwih apik.
Terjemahan Indonesia:
Rangga pernah gagal saat lomba pidato bahasa Jawa. Ia grogi hingga lupa teks, lalu temannya menertawakan. Saat itu, Rangga merasa sangat malu dan ingin tidak pernah ikut lomba lagi. Namun, gurunya berkata, “Kegagalan adalah guru terbaik.” Sejak saat itu, Rangga belajar lebih rajin, berlatih setiap hari di depan kaca. Setahun kemudian, ia menang juara pertama lomba pidato tingkat kabupaten. Ia sadar bahwa kegagalan hanya pintu menuju awal baru yang lebih baik.
Nilai Moral: Jangan takut gagal, karena dari kegagalan lahir kesuksesan.
19. Cerkak: "Suket Garing Kanggo Wedhus"
Teks Jawa:
Pak Karto nduweni sawetara wedhus ing omah. Nalika mangsa ketiga teka, suket ing sawah padha garing lan angel digoleki. Anake, Lina, prihatin amarga wedhuse meh ora duwe panganan. Dheweke banjur mikir cara anyar: nglumpukake godhong jati garing lan digawe tumpukan kanggo panganan wedhus. Senadyan prasaja, cara kuwi bisa nylametake wedhus-wedhus saka keluwen. Pak Karto bangga amarga anaké nduweni rasa tanggung jawab lan kreatifitas kanggo nulungi keluargane.
Terjemahan Indonesia:
Pak Karto memiliki beberapa kambing di rumah. Saat musim kemarau datang, rumput di sawah mengering dan sulit dicari. Anaknya, Lina, merasa prihatin karena kambing hampir tidak punya makanan. Ia lalu memikirkan cara baru: mengumpulkan daun jati kering dan menumpuknya untuk pakan kambing. Meskipun sederhana, cara itu berhasil menyelamatkan kambing dari kelaparan. Pak Karto bangga karena anaknya punya rasa tanggung jawab dan kreativitas untuk membantu keluarga.
Nilai Moral: Kreativitas sederhana bisa menyelamatkan keadaan sulit.
20. Cerkak: "Sawijining Dina Ing Panti Asuhan"
Teks Jawa:
Nalika liburan sekolah, Andini milih kanggo nulungi ing panti asuhan cedhak omahe. Dheweke nulungi adik-adik cilik sinau maca, nulis, lan uga ngajari nyanyi. Sanajan mung sawetara dina, Andini krasa bungah amarga bisa ndeleng bocah-bocah padha mesem. Kepala panti uga matur nuwun amarga Andini wis maringi wektu lan semangat kanggo anak-anak sing butuh perhatian. Sawisé bali menyang omah, Andini ngerti yen kebahagiaan sejati asale saka berbagi marang wong liya.
Terjemahan Indonesia:
Saat liburan sekolah, Andini memilih membantu di panti asuhan dekat rumahnya. Ia membantu anak-anak kecil belajar membaca, menulis, dan juga mengajari bernyanyi. Meskipun hanya beberapa hari, Andini merasa bahagia karena bisa melihat anak-anak tersenyum. Kepala panti juga berterima kasih karena Andini telah memberikan waktu dan semangat bagi anak-anak yang membutuhkan perhatian. Setelah kembali ke rumah, Andini sadar bahwa kebahagiaan sejati berasal dari berbagi kepada orang lain.
Nilai Moral: Kebahagiaan sejati datang ketika kita berbagi dan peduli pada sesama.